Idea

"Uczymy się nie dla szkoły lecz dla życia"
Seneka Młodszy

Idea kształcenia ustawicznego wypływa z potrzeby ciągłego przystosowania się człowieka do zmieniającej się rzeczywistości oraz nieustannego rozwoju, przekraczania granic własnych możliwości, dążenia do tego, by być lepszym, sprawniejszym i szczęśliwszym.

Kształcenie ustawiczne określają dwie koncepcje. Koncepcja szersza określa kształcenie ustawiczne jako formalne i nieformalne uczenie się przez całe życie umożliwiające osiągnięcie pełnego rozwoju osobistego, społecznego
i zawodowego. Koncepcja węższa określa kształcenie ustawiczne jako kształcenie dorosłych czyli proces uczenia się następujący po zakończeniu obowiązku szkolnego (w Polsce obowiązek szkolny trwa do ukończenia 18 roku życia).

Aby nadążyć za tempem nieustannych przemian i utrzymać się na współczesnym rynku pracy, koniecznym staje się stałe i bieżące aktualizowanie wiedzy i doskonalenie kompetencji oraz nabywanie nowych umiejętności zawodowych i społecznych w formie kształcenia formalnego, nieformalnego i nieoficjalnego.

Kształcenie formalne odbywa się w placówkach szkolnych i szkoleniowych i kończy się uzyskaniem uznawanych dyplomów i świadectw, kształcenie nieformalne odbywa się w postaci zajęć czy usług organizowanych przez różne ośrodki czy organizacje obywatelskie, a kształcenie nieoficjalne to uzyskiwane przez całe życie informacje
i umiejętności pochodzące z różnych źródeł (w rodzinie, w przedsiębiorstwie, na drodze samokształcenia).

Idea kształcenia ustawicznego zakłada właśnie komplementarność tych trzech form uczenia się, zwracając uwagę na to, że powinien to być proces całożyciowy, trwający od wczesnego dzieciństwa (faza przedszkolna) aż do starości (faza emerytalna), dostępny dla wszystkich obywateli w równym stopniu.

Kształcenie Ustawiczne w Polsce regulują następujące akty prawne:

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(Dz.U. 2004 nr 256 poz. 2572 z późniejszymi zmianami).
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz.U. Nr 99 poz. 1001
z późniejszymi zmianami).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie przypadków, w których do publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 albo 15 lat.
(Dz.U. Nr 2 z 2010 r. poz.3 )
Rozporządzenie Ministra Edukacji narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych
(Dz. U. Nr 26 z 2004 r. poz. 232 z późniejszymi zmianami)
Kodeks pracy.
Strategia rozwoju kształcenia ustawicznego do roku 2010.
Strategia Rozwoju Edukacji na lata 2007-2013.
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013.

Ustawa o systemie oświaty określa szkołę dla dorosłych jako szkołę, w której stosuje się odrębną organizację kształcenia i do której przyjmowane są osoby mające 18 lat, a także kończące 18 lat w roku kalendarzowym,
w którym przyjmowane są do szkoły.

Do szkół dla dorosłych można przyjąć osoby, które nie ukończyły 18 lat. Na podstawie art. 15a Ustawy o systemie oświaty oraz Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie przypadków, w których do publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 albo 15 lat:

do szkoły podstawowej lub gimnazjum dla dorosłych - można przyjąć osobę, która najpóźniej w dniu rozpoczęcia zajęć dydaktyczno-wychowawczych ukończyła 16 lat, jeżeli osoba ta ma opóźnienie w cyklu kształcenia i nie rokuje ukończenia szkoły podstawowej lub gimnazjum dla dzieci i młodzieży
do szkoły ponadgimnazjalnej dla dorosłych - można przyjąć osobę, która najpóźniej w dniu rozpoczęcia zajęć dydaktyczno-wychowawczych ukończyła 16 lat, jeżeli osoba ta ma opóźnienie w cyklu kształcenia związane
z sytuacją życiową lub zdrowotną uniemożliwiającą podjęcie lub kontynuowanie nauki w szkole ponadgimnazjalnej dla młodzieży.

Ponadto do publicznej lub niepublicznej szkoły podstawowej, gimnazjum lub szkoły ponadgimnazjalnej dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 15 lat, jeżeli osoba ta przebywa w zakładzie karnym lub areszcie śledczym.

Typy szkół w polskim systemie oświaty

System oświaty obejmuje:

1) przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego;
2) szkoły:
a) podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego,
b) gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego,
c) ponadgimnazjalne, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze i leśne,
d) artystyczne;
3) placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
4) placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych;
5) placówki artystyczne - ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych;
6) poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu;
7) młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;
8) placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;
9) zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli;
10) biblioteki pedagogiczne;
11) kolegia pracowników służb społecznych.

Zgodnie z Ustawą o systemie oświaty w Polsce system oświaty zapewnia w szczególności możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych oraz zmniejszanie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju,
a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi. Kształcenie ustawiczne może być prowadzone jako stacjonarne, zaoczne i na odległość.

Pozaszkolne formy kształcenia

Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych określa następujące pozaszkolne formy kształcenia: kurs, kurs zawodowy, seminarium, praktyka zawodowa oraz kształcenie na odległość (e-learning):

kurs- pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności lub kwalifikacji zawodowych, realizowana zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia;
kurs zawodowy — kurs, którego program nauczania obejmuje usystematyzowane treści nauczania wybrane
z programu nauczania dla zawodu, dopuszczonego do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Wyniki kursu zawodowego są zaliczane przy podejmowaniu nauki w szkole dla dorosłych prowadzącej kształcenie zawodowe;
seminarium - pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy na określony temat, realizowana zgodnie
z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia;
praktyka zawodowa — pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania uzależnionym od złożoności umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych, nie krótszym jednak niż 80 godzin zajęć, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie praktycznychumiejętności zawodowych z wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia zawodowego uczestników;
kształcenie na odległość — kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych w którym przekazywanie treści kształcenia oraz sprawdzanie przebiegu i efektów tego kształcenia odbywa się z zastosowaniem dostępnych technik komunikacyjnych, w szczególności: poczty, poczty głosowej, poczty elektronicznej, telewizji lub Internetu, bez stałego bezpośredniego kontaktu nauczającego i uczącego się;

FORMY POZASZKOLNE od września 2012 roku

Rozporządzenie w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych stanowi kolejny element zmiany systemu kształcenia zawodowego i ustawicznego, która rozpocznie się we wrześniu 2012 r. Rozporządzenie określa przede wszystkim nowe rodzaje form pozaszkolnych prowadzących kształcenie ustawiczne oraz warunki, organizację i tryb prowadzenia w nich kształcenia.

Wykaz pozaszkolnych form kształcenia obejmuje:
1. kursy prowadzone w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach:

kwalifikacyjny kurs zawodowy,
kurs umiejętności zawodowych,
turnus dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników;

2. kursy z zakresu zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, w tym także prowadzone we współpracy z urzędami pracy;
3. kursy kompetencji ogólnych, prowadzone według programu nauczania uwzględniającego wybraną część podstawy programowej kształcenia ogólnego.

Na zasadach określonych w rozporządzeniu kwalifikacyjne kursy zawodowe będą mogły prowadzić nie tylko szkoły prowadzące kształcenie zawodowe, ale także placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcenia i doskonalenia zawodowego. Uprawnione do tego są również podmioty spoza systemu oświaty - instytucje rynku pracy działające na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową oraz osoby prawne i fizyczne prowadzące działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Na kwalifikacyjnych kursach zawodowych osoby dorosłe będą mogły uzyskać 251 kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Ukończenie kwalifikacyjnego kursu zawodowego uprawnia do potwierdzenia nabytych kwalifikacji w systemie egzaminów zewnętrznych przeprowadzanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne. Zdobycie wszystkich kwalifikacji składających się na dany zawód wraz z potwierdzeniem odpowiedniego poziomu wykształcenia oznaczać będzie zdobycie pełnego zawodu.

Kursy umiejętności zawodowych, kursy z zakresu zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz kursy kompetencji ogólnych mogą prowadzić publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcenia i doskonalenia zawodowego. Turnusy dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników prowadzić będą ośrodki dokształcenia i doskonalenia zawodowego.

Nowe regulacje nie wprowadzają istotnych zmian w obszarze funkcjonowania publicznych placówek i ośrodków, zachowując dotychczasowe ich rodzaje:
•centrum kształcenia ustawicznego,
•centrum kształcenia praktycznego,
•ośrodek dokształcenia i doskonalenia zawodowego.

Nowe rodzaje form pozaszkolnych można prowadzić od 1 września 2012 r.

do góry